HRV: Inzicht helpt bij herstellen van stress en burnout en opbouwen van veerkracht.

[00:00:00] Als je wilt weten of je goed op pad bent met je stresslevels en met je burnout en met je veerkracht en of het allemaal wel goed gaat in je lijf, dan is HRV, hartritme variatie of hartritme variabiliteit, dat ik een moeilijke woord hier ook aan wil geven, die helpt enorm om inzicht te geven in wat er aan de hand is.

[00:00:24] Of je vooruit gaat, achteruit gaat, of het goed met je gaat, slecht met je gaat. Het is een heel belangrijke tool zeg maar, een inzicht, een meting, een indicatie van hoe het met je gaat. Dus bij het herstellen van stress en burnout is die HRV, het inzicht in de HRV echt best wel enorm belangrijk.

[00:00:47] Nou, hartritme variabiliteit, dus ga ik dat even uitleggen wat dat ongeveer is. Allemaal in eenvoudige talen, het gaat niet om de techniek exact, het gaat mij om hoe het jou helpt bij het herstellen van stress en burnout. Want daar gaat deze podcast natuurlijk over, het is burnout te slim af, is van wat kan ik voor slimme strategieën, slimme manieren, andere aanpak bedenken om fitter te blijven sowieso natuurlijk, maar ook om te herstellen van die stress en die burnout.

[00:01:16] Nou, als je kijkt naar gewoon het HRV, wat dat precies is, maar even als parallel. Stel je hebt de griep en je wilt weten of je koorts hebt, nou dan pak je een koorts thermometer en dan meet je de temperatuur. Stel dat je je kleren niet meer passen en je wilt weten of je misschien overgewicht of ondergewicht hebt, nou dan pak je een weegschaal en dan ga je erop staan en dan kun je jouw gewicht meten.

[00:01:43] Nou, stel dat je stress en burnout hebt en je herstelt niet meer, je krijgt allerlei rare klachten die je wilt kent bij burnouten. Dan wil je weten van, heb ik dan zoveel stress in mijn lijf, wat is er eigenlijk aan de hand, ben ik mezelf aan het uitputten. Nou, dan pak je een HRV sensor en dan ga je HRV meten. Dus in die zin moet je het eigenlijk zien.

[00:02:05] Het is een tool, een middel om inzicht te krijgen van wat er aan de hand is en of het wat goed gaat, of het beter gaat, slechter gaat, of je de goede kant op gaat. Dus zo eenvoudig zou ik het zien in ieder geval. Nou, als je kijkt wat die HRV eigenlijk doet, je zou het eenvoudig kunnen vertalen naar een soort veerkrachtmeter. Dat je jouw veerkracht, dat je die eigenlijk meet.

[00:02:32] En dan op biologisch niveau, maar ook op gewoon dagelijks niveau. Je kunt er verschillende manieren naar kijken. Als je kijkt naar burnout, dan is de veerkracht volledig weg. Dat snap je wel. Dus je herstelt niet meer. Hetzelfde als dat je, zeg maar, nou pak even een verkoudheid als parallel. En je bent topfit en je is supergezond en je eet gezond en je zit lekker in je vel. En je krijgt een verkoudheidje. Dan ben je na een dag wel weer fit.

[00:02:59] Maar stel dat je al burnout klachten hebt, een lange stress hebt, of je hebt al een operatie ondergaan. Of je hebt allerlei enge ziektes ofzo. En je krijgt dan een verkoudheid. Ja, dan ben je zo één of twee weken verder. Dan denk je, van een verkoudheid? Ja, van een verkoudheid. Hoe kan dat dan? Omdat die veerkracht eruit is. Je immuunsysteem is uitgeput. Je lijf is uitgeput. Je bijnenieren zijn uitgeput. Alles is uitgeput. Er zit geen veerkracht meer in. Het komt niet meer terug. En dat is natuurlijk typisch bij burnout.

[00:03:29] Kijk, als je een week een keer hard gewerkt hebt. Je hebt heel veel druk gehad. Je hebt heel veel stress gehad. En dan kom je vrijdagavond thuis en dan plof je op de bank neer. Of je gaat naar de fitness. Of je gaat juist iets leuks doen. Of whatever. En dan doe je een paar dagen rustig aan. En dan ben je maandagochtend wel weer fit. Dus dat is... Ik wil zeggen, het normale is. Ik wil eigenlijk zeggen, dat is normaal. Maar het is eigenlijk niet normaal dat je zelf zo uitputt. Dat je het weekend nodig hebt om te herstellen. Maar oké. Maar stel dat je een drukke week hebt.

[00:03:59] En dan herstel je binnen een paar dagen, binnen een dag wel weer. Of als je een drukke dag hebt. Dan ga je straks op tijd naar bed. En dan ben je de volgende dag weer fit. Bij burnout is dat niet meer. En dan herstel je gewoon niet meer. Je wordt gewoon niet meer fit. Dat blijft gewoon hangen. Je veerkracht is eruit. Dus je wilt eigenlijk weten van, hoe is het eigenlijk met mijn veerkracht? En als je kijkt naar herstellen van burnout, zou je eigenlijk ook kunnen zeggen van herstellen van burnout is eigenlijk hetzelfde als ontwikkelen van veerkracht. Dus dat je weer flexibel wordt.

[00:04:29] Dat je lijf weer functioneert, zich weer kan herstellen. Dat je mind weer zich kan herstellen. Dat je niet meer in die extreme focus blijft hangen. Dat het allemaal slecht gaat, dat het allemaal negatief is en dat het allemaal moeilijk is. En dat je weer gaat kijken van wat er allemaal voor prachtige dingen in de wereld zijn. Dat je weer om je heen kijkt. Dat je weer vrienden gaat opzoeken. Je weer gaat bewegen, weer naar buiten gaat, naar de zon gaat kijken. En dat is eigenlijk wat je wilt. Dus dat is waar die burnout over gaat. De veerkracht is eruit. Je bent totaal uitgeput.

[00:04:57] Er is geen reserve meer om er bovenop te komen. Om jezelf weer te herstellen. Dus als je dan wat technischer zou willen kijken. Even kort dan. Je kent wel je zenuwstelsel. Daar kun je op allerlei manieren naar kijken. Maar even heel simpel naar het sympathisch en het parasympathisch zenuwstelsel. Het is uiteraard veel complexer. Maar even heel simpel naar het. Dus het sympathisch zenuwstelsel.

[00:05:25] Dat zorgt van als er iets gebeurt. Pak even wel heel vroeger hoe ons lijf ontwikkeld is. Vroeger in de oertijd. Je liep lekker op de savannen of je liep ergens lekker buiten. En er kwam in één keer een heel groot eng beest aan. Waarvan je weet van die eet heel graag vlees. En aangezien ik uit vlees en bloed besta. Moet wegwezen. Dus dan is alles meteen hyperalert. Dus je ziet scherper. Ook letterlijk. En je energie.

[00:05:55] Alle nevenprocessen worden stilgelegd. Alle energie gaat naar je spieren. Alle ander gaat naar je brein. Dat het kraakhelder is. Je bent flijmscherp. En je ziet alles flijmscherp. En je kunt flijmscherp en heel snel reageren. Nou. Dan zit je op een gegeven moment. Stel dat een beest is waarin niet een boom kan klimmen. En je klimt vlug in een boom. Dan zit er boven in die boom. En de beest denkt. Nou doe maar. Ga wel iets anders zoeken. En dan. En dan zakt die stress meteen weer.

[00:06:24] En ben je na vijf minuten of tien minuten of kwartier. Ben je weer topfit. En dan ben je weer klaar. Is dat maar weer hersteld. Dat is het parasympathisch systeem. En die zorgt dat je weer ontspant. En dus die maakt stofjes aan. Om die stresshormonen uit je lijf te krijgen. En dat je weer lekker ontspannen kunt. En je kunt weer afrennen. Daar is het voor bedoeld. Zo is ons lijf opgebouwd. Alleen de laatste paar jaren zijn we natuurlijk. Hele snelle ontwikkeling gegaan. En zijn we naar een tijdperk gegaan. Van continue stress. Dus of je nou naar televisie kijkt.

[00:06:54] Of naar het journaal. Of de media volgt. Of wat er allemaal in de wereld gebeurt. Of op het werk. De werkdruk wordt hoger. We hebben minder mensen. We hebben tekorten. We hebben te minder rendement. We moeten meer harder werken. We moeten meer productief worden. We moeten meer... Nou ja. Dus die druk wordt steeds hoger. Dus we krijgen eigenlijk een constante druk. Een constante stress. En ze zeggen. Ja, maar ik heb het druk. Dat is geen stress. Dat is niet helemaal waar. Dus dat kun je wel mooi uitleggen zo.

[00:07:23] Maar uiteindelijk is druk ook stress. Anders als die extreme stress bij... Als het echt allemaal fout gaat, zeg maar. Maar toch. Het is allemaal stress. Het is allemaal druk op het lijf. Dus als je druk op je lijf zet. Dan gaat dat autonome systeem... Dat gaat helpen om die druk aan te kunnen. Dat sympathisch systeem. Die zegt. Oké. Ik maak wat meer van die stofjes aan. En dat blijft dan maar doen. Dus het vermogen om die stofjes te blijven produceren. Ja, dat wordt best wel...

[00:07:53] Ja, dat wordt best wel aangesproken. Dat wordt wel uitgeput. En dan is het andere systeem. Die denkt. Ja, wacht eens even. We moeten ook nog een keer ontspannen. Dus die probeert ook zijn best te doen om te ontspannen. Maar dat lukt ook niet. Want die andere... Het sympathisch systeem mag nog meer stofjes aan. Het parasympathisch systeem. Die moet ook... Nou ja, je snapt het wel. Dus ze zitten elkaar lekker uit te putten. Op een gegeven moment is het op. Dan is de rek eruit. Dan is de veerkracht eruit. Dan is het op. En dat is eigenlijk wat we doen. Dus we maken misbruik.

[00:08:23] Letterlijk misbruik van ons vermogen. Om even heel erg in die stress te schieten. Even heel snel een vlijmscherp dingen voor elkaar te krijgen. En daarna te ontspannen. Dat systeem gebruiken we. Dan misbruiken we gewoon. We gaan het gewoon volledig overbelasten. Gewoon compleet verkeerd gebruiken. Helemaal. Ik wou zeggen, ik heb er zelf aan meegedaan natuurlijk. En ik ben nog steeds mens. Dus ik doe er uiteraard nog steeds af en toe aan mee. Heel weinig gelukkig. Maar dus ik heb die burn-out en die achtprobleem...

[00:08:53] Uiteraard ook niet voor niks gekregen. Dat komt allemaal van tegen stress. Dat is wel duidelijk. Dus als je dacht van... Goh, ik heb een burn-out gekregen zonder stress. Nou ja, sorry. Maar daar zit een langdurige uitputting. Een langdurige stress zit daarachter. En waar dat vandaan komt... Daar gaan andere afleveringen in deze podcast over. Dus burn-out en slim af. Abonneer je ook. Moet je even naar de hoofdpodcast gaan. Even abonneren. En dan krijg je ook iedere keer een update als er iets nieuws is. Dus... En...

[00:09:23] Maar dat je dus weet van... Wat er vandaan komt... Het is uit het systeem. Van vroeger ontwikkelingstrauma's. Allerlei toestanden. Slechte relaties. Nou ja. Allemaal die toestanden die we allemaal opgebouwd hebben in ons leven. Dus die moet je ook zeker uitzoeken. Er gaan al een aflevering over. Waar ik nu niet heb in. Maar zoek die even op. En er zitten er meer dan honderd in. Dus kijk naar de titels waar je het meest aanspreekt. En begin daarmee.

[00:09:52] Dus dat systeem zeg maar. Dat inspannen, ontspannen. Dat aanscherpen en weer afzwakken zeg maar. Dat is sympathisch, parasympathisch. Dat kun je meten. Aan de hand van je hartritme variatie. En dus je hartritme. En dat gaat gewoon net tik, tik, tik, tik. Maar dat is niet zo. Als ik het heel overdreven zou doen. Dan gaat het tik, tik, tik, tik, tik, tik, tik, tik, tik, tik, tik, tik, tik, tik, tik, tik, tik. Dan gaat het steeds langzamer.

[00:10:20] En dat langzamer en sneller. Dus tussen twee hartslagen in zeg maar. Dat is zeg maar die variatie in die hartslag. Die hartritme variatie. En als je zeg maar in stress gaat. Dan gaat het tik, tik, tik, tik, tik, tik, tik, tik. Kan zo snel niet doen. Dan gaat het heel snel. En als je ontspannen bent. Dan gaat het tik, tik, tik. Zo ongeveer. Nou ja, ik vind het wel komisch.

[00:10:49] Maar dan gaat hij dus heel langzaam. En dat is normaal. Dus die variatie in die hartslagen. Dat is een waarde zeg maar. Dat is die HRV. Dat is de waarde hoeveel dat varieert. En hoe kleiner die variatie is. Dus dat eigenlijk altijd gewoon tik, tik, tik, tik, tik, tik, tik, tik, tik. Dat is altijd zo zeg maar. Dat is zeg maar niet zo goed. En als het wel goed is.

[00:11:15] Dan is het tik, tik, tik, tik, tik, tik, tik, tik, tik, tik, tik, tik, tik, tik, tik, tik. Het is heel overdreven. Het gaat iets minder, minder extreem natuurlijk. Hopelijk. Anders zou ik naar de huizen uitgaan. Als je echt dit soort ritmes aangeeft. Dan is het niet helemaal lekker denk ik. Maar in principe. Dus die meet zeg maar die variatie. En dus het sympathisch systeem zorgt die hartslag omhoog gaat. Parasympathisch wordt het dat die omlaag gaat. Dus als die variatie heel hoog is.

[00:11:45] Dan werkt jouw lijf dus heel erg gezond. Dan werkt die systeem. Dan heb je kortdurende stress. Gaat die hartslag omhoog. Dan ontspan je weer. Dan gaat die weer omlaag. Als je continu in die stress zit. Continu in hoge stress zit. En die sympathisch parasympathisch zit uitgeput. Dan kan die niet meer variëren. Dan is die rek eruit. Die variatie is eruit. Dus dan doet die constant hetzelfde ritme. Dat is eigenlijk wat je aantoont. Dus de rek is eruit. Maar ook dat je die stress hebt.

[00:12:14] En dat is eigenlijk wat je wilt weten. Dus je wilt weten van. Als ik die gekke symptomen heb. Die bij burn-out horen. Heb ik dan eigenlijk stress? Nou als je dat wilt weten. Dan pak je zo'n HRV sensor. En meet je gewoon hoe die HRV bij jou is. En dan is iedereen verschillend. Dus als je dan kijkt. Er zijn mensen die heel erg. Bijvoorbeeld ook bij stress. Zijn hele hoge hartslag hebben. Dus zeggen. Oh ik heb een hele hoge hartslag. Maar als ik bijvoorbeeld aan het sporten ben. Dan is die wel lager. Hoe kan dat nou?

[00:12:45] Normaal zou je niet bij het sporten hoger moeten zijn. Dan ben ik geen arts. Maar oké. Even vanuit mijn vak dan even gekeken. Dat betekent eigenlijk. Dat die hartslag op zich. Die zegt ook niet zo heel veel. Zoveel mensen hebben eenmaal. Sporters hebben een andere hartslag. Als niet sporters. Dus die hartslag op zich. Dat is niet genoeg indicatie. Het is met name die variatie. Tussen die verschillende hartslagen. Dat is eigenlijk wat je wilt weten.

[00:13:13] Je meet dus eigenlijk met die HRV. Je meet dus die chronische stress. Die langdurige stress. Dat is eigenlijk wat je meet. Dus je lijf is uitgeput. Die variatie wordt steeds minder. Die sympathies, parasympathies werken niet meer. Maar het is een hele mooie indicatie. Dat het over een hele hoge stress is. En als je heel lang volhoudt. Dan krijg je die burn-out. En dan snap je middels wat er gebeurt. Dus die overbelasting. Die correctie van je lijf. Die crisis van je lijf. Die burn-out zeg maar.

[00:13:43] Dat is zeg maar dat signaal. Dat het gewoon niet goed is met jou. Dus als je burn-out hebt. Is het heel verstandig om zo'n HRV meter aan te schaffen. Nou, misschien heb je hem al. Vrijwel zeker heb je hem al. Want je hebt gewoon op je telefoon. De meest simpele manier als op je telefoon. Dan kun je gewoon een appje installeren. Een stressmeter. Dan moet je even googlen. Of in de appshop even kijken. Stressmeter. Dat zijn de meest eenvoudige. Die maken gebruik van de lamp die erin zit.

[00:14:12] En de camera. Dus je houdt je vinger voor de lens. En voor de lampje zeg maar erin zitten. En dan schijnt hij naar binnen. En dan ziet die sensor die bloedstroom. Variëren zeg maar. En daarmee meet hij dan die variatie in de hartslag. De hartslag meten is op zich relatief simpel. Die variatie meten is niet perfect. Dat snap je wel. Dat is heel redelijk nauwkeurig. Maar misschien nauwkeurig genoeg voor jou. Maar niet echt heel betrouwbaar. In de zin van als je je vingers beweegt.

[00:14:42] Of als je. Dus de meten. Dat interpreteren van het beeld wat hij ziet. Dat is niet zo super nauwkeurig. Dan heb je natuurlijk op je Apple Watch. Ik heb zelf een Apple Watch. Maar waarschijnlijk hebben andere watches dat ook. Van Samsung en weet ik wat er allemaal is. Die zullen we waarschijnlijk ook wel hebben. Of Carmin. Of de rest van alles. En die Apple Watch die meet. Op het moment dat ik rustig zit. Of liggen. Of als je denkt. Hij zit even op zijn gemak. Of doet een dutje.

[00:15:12] Of ligt hij slapen. Dan gaat hij automatisch die HRV meten. En daar houdt hij dan automatisch bij. Want als je namelijk beweegt. En aan het lopen bent. En je gaat dan die hardritme variatie meten. Dat heeft geen zin. Dus je moet ontspannen zitten. Even je pols niet bewegen. En dan. Dat neemt hij dan waar. En dan gaat hij zelf meten. Dus die heb je. Als je zo'n horloge hebt. Zo'n watch hebt. Dan zit het er misschien al in. Dan heb je ook die Aura ring. Zo'n dikke zwarte ring is. Hier bij veel mensen tegenwoordig.

[00:15:41] En die doet eigenlijk hetzelfde. Of die nou nauwkeuriger is. Dat weet ik eigenlijk niet. Er zit wel een leuke app erbij. Maar ook bij de Apple Watch kun je ook gewoon een leuke app erbij krijgen. Ik weet niet of die nauwkeuriger is. Maar in ieder geval. Het zit om je ring dan. Of om je duim. Of om je vinger. Of waar je hem ook om wilt doen. En die meet dat ook. Dus die doet dat. Dan als je nou heel nauwkeurig wilt hebben. Dan kun je zo'n polar. Zo'n sportband om doen. Maar die zijn eigenlijk alleen maar voor sporters. Dat je je HRV meet tijdens sporten.

[00:16:11] Dat is dus de hele dag met zo'n polarband om je buik te gaan lopen. Ja. Ik weet het niet. Maar het zit er niet. Nou. Dat is niet mijn ding. Als ik ga sporten doe ik hem al om. Maar. Of als ik bijvoorbeeld. Ik heb het verleden ook al die vergelijking gedaan. Tussen die Apple Watch en de Apple Phone. Met de lampje zeg maar. En die polar. Ja. Dan zie je wel dat die polar. Waarschijnlijk wel nauwkeuriger is. Maar die anderen zijn ook aangetoond. En dat hebben ze allemaal gecontroleerd natuurlijk.

[00:16:41] Dus iedereen controleert dat. Die Apple Watch behoord is behoorlijk nauwkeurig. In ieder geval nauwkeurig genoeg voor HRV te meten. Voor stress en burn-out en zo. Dus als je dan kijkt van hoe nauwkeurig. Hoe betrouwbaar is die meting. Daar komen allerlei discussies. Als je gaat googelen. Dan zie je allerlei normcijfers staan. Ja. Dus iedereen vindt dat leuk om daar allerlei normen aan te plakken. Ja. Dat is niet helemaal waar. Dus als je de serieuzere sites bekijkt. Ik ben even de naam kwijt.

[00:17:11] Maar die met name sporters maken daar gebruik van. Die gebruiken ook die band altijd. Die polar band. Die hartstikke dingen precies meet. Die zeggen ook van luister. Dat klopt niet. Iedereen is verschillend. Ik heb bijvoorbeeld heel veel medicijnen voor mijn hart zeg maar. Om het hartritme rustig te laten. Dus mijn HRV is standaard heel laag. Dus dan zou je kunnen zeggen. Maar als die zo laag is. Dan zit je constant in de stress. Nou. Nou. Ik denk het niet.

[00:17:41] Dat ligt puur in de medicijnen. En ik heb heel veel stents in mijn kranslaggader zitten. Dus mijn hart doet niet meer zo als het vroeger deed. Zonder al die dingen erin. En ik zit ook wat schade aan mijn hart en zo. Dus de medicijnen. En last bij elkaar. Maar is die altijd laag. En zit daar maar heel weinig variatie in. Of ik super ontspannen ben. Of minder ontspannen. Of gestresst ben. Dat variëert bij mij niet zo heel veel. Maar dat is extreem. Als mensen ouder worden. Wordt u ook steeds minder. Dus dat heeft ook met leeftijd te maken.

[00:18:10] Dus als je jonger bent. Dan zit er veel meer variatie in. Is die variatie ook veel hoger meestal. Maar om de exacte cijfers aan te geven. Dat werkt niet. Je moet voor jou zelf vaststellen. Wat werkt nou bij mij? Wat is mijn ding? Dus ze zeggen. Oh. Heb jij maar dertig? Oh. Ik heb vijftig. Oh. Ik heb honderd. Oh. Ik doe het slecht. Nee hoor. Je moet kijken wat voor jou. Jouw metingen zijn. Je kunt wel een indicatie hebben. Van is dat goed of slecht. Maar niet te nauw naar kijken.

[00:18:41] Vergelijken. Elke dag meten. Zo'n watch is ideaal. Of zo'n ring. Want die doen het gewoon continu. Als je stil zit tenminste. Als je ontspannen bent. Zo zou je het kunnen meten. Het is gewoon puur de meting. En dat is. Als je merkt. Door de dag heen. Stel je het een paar keer per dag doet. Dan zegt. Nou. Ik zet er een klokje. Ik ga iedere twee uur. Ga ik even die dingen meten. Of iedere drie uur. Of iedere vier uur. Of whatever. En ik meet. En ga even zitten. Ik ontspan eventjes. Even rustig ademen.

[00:19:11] Ik zet de dingen aan. En op de watch heb je daar een speciaal trucje voor. Maar die ring. Die oude ring. Die doet dat continu. Vullend vanzelf wel. En dan meet je hem weer. En dan merk je van. Hé shit. Hij is gezakt. Dat klopt ook wel. Ik had net wel weer zo'n stressbuik. O. Ik heb net weer zitten. Ik heb toen een paniekaanval gehad. O. Hij is wel extreem laag. O. Het maakt me wel zorgen of ik nog ooit herstel. O. Hij is wel heel laag nou. Dus dan zie je dat. Door de dag heen. En als je op een gegeven moment merkt. Je hebt een vrije dag gehad.

[00:19:40] Lekker op het strand geweest. En je zet dit ding aan. En je denkt. Holy shit. Een dagje strand. Werkt dus echt blijkbaar. Ja. Of eens gewoon gestegen. Wow. Dat moet ik toch eens wat vaker gaan doen. Nou. Lijkt me een goed plan. En. Ja. Dat zou ik sowieso doen. En. Dus. Dan krijg je de indicatie. Maar dan moet je voor jezelf bijhouden. Ja. Dan hebben we allerlei statistiekjes voor. Allerlei appjes voor. Op je iPhone en zo. Ja. Maar dan krijg je een objectief. Goede meting. Ja. Dus niet dat je denkt. Het gaat wel. Ja.

[00:20:10] Ja. Ik heb ze ook meegemaakt in de coaching. Met naambeangst dingen. Daar komen mensen binnen. En dan. Ik zeg. In het begin van. Van. Ben je nou ontspannen. Of ben je nou gestrest? Nee. Ik ben eigenlijk best wel ontspannen. En ik denk. Maar ik zeg het dan natuurlijk ook. Volgens mij ben ik gewoon een hypergestreemd. Gestrest. Nee hoor. Dat is relatief rustig nu. Oh. Dat is relatief rustig. Dan wil ik wel eens zien. Hoe het is. Als je echt gestrest bent. Nou. Ik zeg. Ik heb even. Eén persoon in gedachten. Die zei toen. Van. Na.

[00:20:40] Ik loop niet. Dat je dat wilt zien. Ik zeg. Oh. Is zo erg. Maar die was dus. Ontspannen. Wat hij ontspannen noemde. Ja. Hij was dus. Voor de omgeving. Zeg maar. Hypergestrest. Ja. Dus behoorlijk gestrest. Zeg maar. Maar dat was voor hem nog ontspannen. Dan krijg je wel een beetje beeld van. Waarom meten toch wel interessant is. Dat je gaat kijken van. Hoe krijgt hij nou. Bij burn-out. Stijl gebruikt ook. Af en toe. Mensen. Als mensen zo'n watch hebben. Dan zei ik ook van. Gebruik dit ding nou eens.

[00:21:11] Zet zo'n appje erop. Hou er nou eens bij. En. Dus. Dat is een beetje. De handvatten. De praktische handvatten. Maar goed. We gaan natuurlijk kijken van. Waar heb ik hier nou eigenlijk aan. Want het is natuurlijk veel belangrijker. En. Meneer je een beetje een beeld hebt. Hoe je het allemaal moet doen. Naar wat je voor nodig hebt. En hoe je het moet interpreteren. Dus. Als je kijkt van. Als die HRV dan. Goed of slecht is. Dus. Net wat je inschat. He. Dus. Maar uiteindelijk moet je kijken van. Hoe is die voor mij. En. En. Is die heel laag.

[00:21:41] Of denk dat die heel laag is. En als ik dan eens een keer. Een weekendje ontspannen heb. Gaat die dan omhoog. Of. Hoe krijg ik hem überhaupt omhoog. He. Je hebt ook van. Van. Van. Hoe weet die. Had ik vroeger. Die. Zo'n los kastje. Van de uitvinders van die HRV metingen. Even de naam kwijt. Maar dan. Dan. Dan. Dan.

[00:22:19] Dus. Als je kijkt van. Van. Die tools. He. Inmiddels zijn er veel meer tools ontwikkeld. Dus. Ik heb er zelfs ook eentje. Dus. In mijn online omgeving. Zij hebt ook een hele prachtige. Waarvan. Ik denk dat die nog beter werkt. Als die andere. Zeg maar. En. Dus. Maar goed. Daar kun je verschillende manieren voor doen. Maar gewoon praktisch. He. Van. Hoe doe ik dat nou? Je zou eens kunnen testen. Als je zo'n watch. Of zo'n ring hebt. Of. Whatever hebt. Probeer eens een van de volgende dingen. En merken eens of dat verschil maakt.

[00:22:49] Of die HRV inderdaad stijgt. Of dat die daalt. Ik had bijvoorbeeld toen met die. Goh. Ik kan niet wat mijn naam komen. Met een meetkastje toen. En. Ik had daarvoor al. Al. Tegenkeerd gedotterd. En een open hart operatie gehad. En. Op een gegeven moment. Dus. Ik moest dan die oefeningen doen. Geen oefeningen doen. En mijn HRV. Die daalde juist. Die ging de verkeerde kant op. Ik denk. Oh. What the fuck is hier aan de hand? En. Dan. En.

[00:23:19] Dan moet die toch. Dan moet die toch stijgen. Moet hoger worden. Hij wordt lager. Dat kan niet. En. Tot ik op een gegeven moment. Besefte bij mezelf. Tens voor dat je in de vak zit. Tot ik me besefte. Van. Er zit ook heel veel trauma. Nog op mijn hart. Dus op het moment dat ik die hartademhaling ging doen. Ging ik ook concentreren op mijn hart. Ik ben twintig. Ruim twintig jaar geleden geopereerd. Die op hart operatie gehad. Echt wel. Een paar jaar genoegd. Voordat ik van die traumas af was. En. Ja. En. Dus als ik toch op.

[00:23:49] Ik ging concentreren. Ik ging juist die traumas wakker schudden. Dus. De steeg die. Of verdaalde die hrv. Nou ja. Dus. Het is iets complexer. Als dat even standaard neergezet wordt. Dus. Dus. Dus. Dus. Dus. Maar probeer het gewoon voor jezelf. Of zoek er een specialist bij. Je hebt ook allerlei therapeuten die dat doen. Trainingen. Die verkoop ook die kastjes en zo. Hard mef. Nou weet ik het weer. Hard mef. punt. NL. En. Dit is de club die zeg maar. Die het zeg maar. In eerste instantie ontwikkeld heeft. En.

[00:24:18] Die hebben ook die kastjes eventueel. Maar als je zo'n watch hebt. Hoef ik niet zo'n kastje te kopen. Praktisch. Praktisch blijven. Het is maar een van de dingen die helpen zeg maar. Om die hrv te verhogen. En ook. Met name ook om die burn-out. En die stress te verlagen. Want dat is wat we willen. Is gewoon ademhalen. Ademhalen. Ik haal de hele dag adem. Ja. Dat klopt. Je haalt de hele dag adem. En. Ik ga even wat stress proberen te simuleren. En ja. Natuurlijk. Natuurlijk adem je de hele dag. Het is.

[00:24:48] Heel veel mensen ademen de hele dag. Dus. Ja. Dat is toch prima. Nou ja. Als mensen. Sorry. Ik vind het wel grappig. Als je mensen zo hoort praten. En zitten heel loog in. De ademhalen zit helemaal boven in de schouders. Zeg maar. Of in de keel bijna. Dus. En. En. En. Dat is extreme stress. Daar hoef je niet aan te twijfelen. Tenzij ze net een longoperatie hebben gehad. Of iets. Maar. Dat is extreme stress. En. En. En. Dat kun je zo.

[00:25:18] Een normaal. Normaal mens. Zeg maar. Dus. Tenzij het speciale dingen zijn. Dat is die ademhalen. Wil je eigenlijk onderin je buik hebben. Ja. Dan staat je gewoon helemaal onder je buik. Ademt. En je legt bijvoorbeeld ook je hand op je buik. En je voelt je buik op en neer gaan. En. Ja. Dan ga je vanzelf ook langzamer praten. Je gaat misschien zelfs wat lager praten. En. Je hoeft ook minder te ademen trouwens. Dus. Dat. Dat hoeft allemaal niet. He. Dat. Dat. Ademhalen vertraagt ook. En je hele systeem ontspant.

[00:25:48] Ja. Dus als je gaat mediteren. Ja. Dan gebeurt dat ook vanzelf. Ja. Dan doe je ook een beetje ademhalingsmeditatie. Of wat voor meditatie ook. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja. Ja.

[00:26:17] Ja. Ja. Ja. Ja. Ja.

[00:26:48] Ja. Een tikkeltje langzamer ademen. Maar vooral ook heel geritmisch. En dan kun je bijvoorbeeld je hand op je borst leggen. Of op je solar plexus. In het midden onderop je borst zeg maar. En dat je merkt dat je zo die ademhaling net doet. Alsof je via je hart in en uit ademt. Alsof er allerlei visualisaties maken. Alsof er een gaatje in je borstkast zit. Dat je daar zo. Maar dat je naar je hart toe ademt. Of door je hart heen ademt. Of versimmer iets.

[00:27:17] Dat komt niet zo nauw. Maar dat je concentreert. Anderen zeggen wat heel nauw komt. Maar dat komt allemaal niet zo nauw. Gewoon met experimenteren. En dat is het slimste. En als je het zeker wilt weten. Volg je een cursus. En als je wilt experimenteren. Gewoon eens even die Apple Watch. Of die Aura ring. Of die dingen aanzetten. En gewoon eens meten. Wat gebeurt er eigenlijk als ik dat doe? Wordt die inderdaad langzamer? Of wordt die HV hoger? Of zakt die ademhaling? En wat gebeurt er eigenlijk precies? Of zakt die hartslag?

[00:27:47] Dus gewoon heel rustig. Net iets langzamer dan wat je net deed. Ademen. En vooral heel ritmisch. Dat is een heel belangrijk ding. Dus mooi. Zo'n sinus geval. Zo van. In plaats van. Even een beetje overdreven. Maar snap je wel. Dat je mooi ritmisch ademt. Net iets trager.

[00:28:17] Dat is al de basis oefening. In mijn online begeving breid ik het nog uit. Met het ontspannen van de kaak. En de tong. Het verruimde bewustzijn. In je brein. Dus ik gebruik daar de fysiek. En ik gebruik eigenlijk alle facetten. Die. In één oefening. Zeg maar. Combineer ik die. Dus die krijg je. Als je zeg maar een traject start. Dan zit die daarin. Maar die gaat veel uitgebreider. En die werkt ook veel beter. Dus. Maar goed. Maar dit werkt al heel prima. Dus.

[00:28:47] De basis. Wat je bij. Bij. Bij. Hartmef leert. Is ongeveer dit. Alleen. Dan krijg ik alle theorie erbij. En veel uitgebreider. En die ruik samen oefenen. En zo. Dus. Het is wel nuttig. Als je dat wilt. Maar. In principe komt het hierop neer. Gewoon rustig. Via je hart in en uit ademen. Blije stemming op hopen. Dat soort dingetjes. Dat is allemaal prima. Dat werkt. Zo en zo doen. Ga er sowieso iets mee doen. Of je het nou. Met zo'n cursus doet. Of je doet het zelf. Of je gaat verder googelen. Of. Of whatever.

[00:29:16] Ga er iets mee doen. Daar is deze podcast voor. Burnout is slim af. Het is niet van. Hoe hou ik mijn burn-out vast? Nee. Het is burn-out is slim af zijn. Daar gaat deze podcast over. Al mijn werk trouwens ook. Nou. Goed slapen. Heel belangrijk. Ja maar ik slaap niet. Ik heb een burn-out. Ik heb stress. Ik slaap niet. Ja dat weet ik ook wel. Sommige mensen slapen de hele dag door. En de andere die slaap helemaal niet. En toch. Dan. Als je daar slaapt niet. Ga deze oefening doen. Als je in bed ligt te stressen.

[00:29:45] Ga die ademhalingsoefening doen. Of de uitgebreidere oefeningen. Of andere meditaties doen. Maar ga het. Zorg dat je goed gaat slapen. En dat gaat niet van vandaag op morgen. Als je al wekenlang. Maandenlang niet slaapt. Dan is elke nacht. Vijf minuten erbij. Elke nacht. Een kwartiertje erbij. Dan moet je allemaal blij zijn. En. En rustig aan. Neem je tijd. Dat kost eventjes. Dus lekker slapen. Dus die slaap. Die zorgt dat die hrv enorm. Ja. Dus.

[00:30:15] Vooruit helpt. He. Dus als je s'nachts onrustig bent. Of je droomt heel heftig. Ja. Dan gaat die hrv ook naar beneden. En je wilt hem onthoog. He. Je wilt die ontspanning hebben. Nou. Voeding. He. He. He. He. He. He. He. Weinig suiker. Geen alcohol. Geen koffie. Geen thee. Helemaal van dat soort. Alle toestanden. Dat kan je helemaal wel. Als andere aflevering. Gaan ook over voeding. Dus. Luister die ook eventjes. Het zorgt dat je gezond. He. Gezonde vetten binnenkrijgt. He. Dus die. Ontstekingsremmende dingen.

[00:30:46] Heel veel mensen die bewerkt. Voedsel eten. Die krijgen enorm veel omega-6 binnen. En dat wil je helemaal niet. Want die is hartstikke slecht voor je lijf. Je wilt zoveel mogelijk omega-3. He. Gewoon lekkere vette vis. Lekkere groenboter. Zo olijfolie of avocadoolie of kokosolie of whatever. Er zit heel veel omega-3 in en die zorgen dat je lijf weer kan herstellen. Dus gezond eten is superbelangrijk. Dat gaat één of twee afleveringen gaan er ook over. Bewegen is belangrijk.

[00:31:14] Niet gaan stop sporten, dat gaat niet met burn-out. Gewoon lekker wandelen, een eindje fietsen. In de tuin werken, een keer het gras maaien. Een keer het huishouden doen op die gemaakt. Gewoon ontspannen, lekker dingen doen. En dan natuurlijk de essentie van alles. Mindfulness, ontspanningsmeditaties. Ontspanningsoefeningen, allerlei. Het is gewoon fysieke oefeningen om te ontspannen. Mindfulness, dat kun je met meditatietechnieken doen.

[00:31:43] Behalve mantra of ergens concentreren of een boek lezen. Dat is ook een soort mindfulness voor sommige mensen. Dus ook in mijn literflow academie is dat ook tegen meditaties. Geleide meditaties, ontspanningsoefeningen, ontspanningstechnieken, mindfulness oefeningen. Dat zit er allemaal in. Maar het is gewoon ontspannen. Hoe weet je, Michael Pilachik, die heeft zo'n hele app.

[00:32:13] Die kun je gratis downloaden volgens mij. Dat zit allemaal gratis meditatie, geleide meditaties in. Je gebruikt die dingen. Je kunt ook hier een traject doen, dat kost een paar centen. Maar zo'n appjes zijn vaak gratis. En je bent daar gewoon mee. Kijk, als het niks voor jou is, hoef je ook niet geen dure dingen aan te schaffen. Dat is wel oud simpel. Maar meditatie is natuurlijk superbelangrijk. En die ademhaling, als je gaat mediteren, dan zakt die ademhaling vanzelf en stijgt die harenvee ook vanzelf.

[00:32:44] Op het moment dat je de juiste ademhalingstechnieken doet, dan ga je zelf in een meditatie, in een mindfulness, en zakt die ademhaling en stijgt die harenvee ook weer. Dus ja, het hangt allemaal met elkaar vast. Het is niet één ding. Het is altijd de interactie tussen al die dingen. Het hangt allemaal met elkaar samen. Maar het hangt zelfs samen met sociale verbinding. Gewoon mensen opzoeken. Met een burn-out ga je steeds meer afsluiten, want je kunt niks meer. Je gaat in je eigen wereldje leven.

[00:33:12] Je gaat steeds meer aan die focus, in die stress, in het negatieve denken, depressieve gedachten en zo. Dat krijg je automatisch bij die burn-out. Dan krijg je er gratis bij. Het is de interactie met mensen. Gewoon mensen opzoeken. Gewoon gesprekken aangaan. Gewoon eens met je vrienden, met je partner, met je kinderen. Met je kinderen moet je oppassen. In ieder geval met vrienden, kennissen. Ik ga dat nou eens gewoon bespreken. Ik ga nou eens gewoon vertellen van, luisteren, jongens, je ziet mij wat minder.

[00:33:40] Maar dat komt omdat ik gewoon, ik ben zo hoog in die stress. Ik ben totaal uitgeput. Waarschijnlijk een burn-out. Dan zeggen ze, ga eens naar de huisarts. Dan laten ze even kijken. Dan zegt de huisarts, nou, dit is geen hartprobleem. Dit is echt een typische burn-out. Dus praat daarover. En op het moment dat je met vrienden en kennissen en familie over praat, dan kunnen ze jou ook helpen. Dan gaan ze ook niet zeggen van, pak even die Pieter Ontzicht.

[00:34:08] Die zat de hele dag te janken. Alle praatprogramma's. Die waren nogal kutsnoeihard. Wat is het over Jankenbakjes? We hebben een appje aan zijn vent. Die loopt in de kred vergaderingen weg. Ik dacht natuurlijk van, die vent zit gewoon weer in een burn-out. Die had al een keer een burn-out gehad. Die zit gewoon in een burn-out. Ja, doe niet zo moeilijk. Alleen, hij wordt gewoon afgeslacht. Het is natuurlijk leuk op televisie, mensen af te slachten. Maar ik denk van, nou, bel mij nou.

[00:34:40] Maar goed, hij zal niet weten dat ik bestaat. Of hij zal ook iets anders gedaan hebben. Ik weet niet wat hij gedaan heeft, maar hij heeft me in ieder geval niet gebeld. Dus sukkel. Dat is, nou ja, sorry. Hij had me maar gewoon gebeld. Hij had gewoon verteld van, luister, jongen. Het is nu tijd om van die burn-out te gaan herstellen. En de consequenties te aanvaren van die oorzaak van die burn-out. Ik denk dat hij helemaal niet in die rol past wat hij erin zit. Je moet iets leuks doen met je leven. Dat is voor z'n werk ik hem kan inschatten. Dus ik ken hem verder niet persoonlijk.

[00:35:08] Maar wat je nou doet, dat is niet de bedoeling voor jou. Daar ben je niet voor gemaakt. Dus ga je eigen ding doen. Dit is een sociale verbinding. Die zorgt er ook voor. Die interactie met mensen zorgt ervoor dat je ook dit soort inzichten krijgt. Hoe is dat bij mij? Wat moet ik nou eigenlijk doen? Nou, en vaak vrienden en familie, die hebben vaak wel weer een mening. Dus die reageren snoeihard. Van ach, stel je niet aan. Kom op. Schouders eronder. Gewoon doorgaan. Gewoon aanpakken. Niet zuren. Kom op. Je bent toch een vent. Je bent toch een sterke vrouw. Kom op zeg. Blablabla.

[00:35:39] Ja, als je dat alleen maar doorgaan krijgt. Dan ga je googlen. En dan ga je een verschillende coach of een verschillende therapeut of een huisarts. Of whatever zoeken. Maar in ieder geval iemand die gespeciseerd is in burn-out. En die niet zegt van stel je niet aan. Zet de schouders eronder. Maar die zegt van ga eens even zitten. En dan gaan we eens even kijken wat er aan de hand is. Waarom we moeten lossen. Dus daar zijn specialisten van. Dus psychologen zijn sommigen gespeciseerd. Er zijn coaches ingespeciseerd. Daar houdt een beetje mee op.

[00:36:08] Daarnaast heb je natuurlijk heel veel soorten coaches. Je hebt ook een sportcoach. Je hebt ook een sollicitatiecoach. En een gespreksvoeringscoach. Dus coach is niet standaard dat die bestand van burn-out hebben. Geldt voor een psycholoog ook. Een psycholoog is ook een generalist. Die hebben anders een eigen specialisatie. Zoek binnen dat gebied van psychologen en coaches. Zoek daar binnen naar de specialisten. Die jou aanspreeken. Kijk op je website. We zien er allemaal mooi uit trouwens tegenwoordig. Maar kijk of ze een podcast hebben.

[00:36:37] Of een YouTube kanaal. Of dat er reacties op staan. Die betrouwbare reacties op staan. Op Google of zo. Dat je er iets aan hebt. Dat je weet van oké. Er is iemand waar ik vertrouwen in heb. Als je denkt van die man die ik nou hoor zeg maar. Die schijnt er wel stand van te hebben. Die Jos Verheide. Dan kijk je even op verheideconsult.nl. Ik moet wel zeggen. Ik coach met name ondernemers, directeuren. En hoogopgeleide professionals. Dus in het huisleven.

[00:37:06] Maar dat zie je op de website wel. Dat is een beetje waar ik mee werk. Maar er zijn heel veel andere coaches en therapeuten. Die met iedereen werken. Ik werk met heel specifieke mensen. Dat is mijn keuze. Dus als het huis spreekt. Vul je even het formuliertje in. En dan gaan we lekker aan de gang. En dan zorgen we dat je ze snel maar ook herstelt. En als je dan een vraag hebt over HRV. Dan zeg ik naar HRV. Luister even naar deze aflevering. Die gaat daarover. Dan koopt ze een apparaatje. Of gebruik je Apple Watch. Of whatever wat je hebt.

[00:37:36] En zorg dat je meet. Dat je weet van. Wat ben ik nou eigenlijk aan het doen? Ga ik nou vooruit? Ga ik nou achteruit? Ben ik nou goed bezig? Ben ik nou niet goed bezig? Dat is eigenlijk wat die HRV-meting eigenlijk doet. Die geeft inzicht. Inzicht in je veerkracht. Inzicht in je stressniveau. Gewoon lekker. En gewoon weten van. Wat ben ik nou eigenlijk aan het doen? En wat kan ik gaan verbeteren? Nou. Het is een lange aflevering. Zie ik net. En dus neem je voordeel erbij.

[00:38:05] Zorg dat je aan de gang het ermee gaat. Gebruik het. Ga even verder googlen misschien. Even van. Wat kan me nog meer helpen? Welk apparaatje wil ik hebben? Of heb ik misschien al? En ga er iets mee doen. Zorg dat je inzicht krijgt. En dat je beter wordt. En dat je burn-out gewoon te slim af bent.